Makaleler

Bilindiği üzere  kamuoyunda 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olanlar EYT'li olarak nitelendiriliyor. Bu tarihte çıkan yasa sonrasında kadınlarda emeklilik için 58'e erkeklerde ise 60'a uzatılan yaş şartı getirilmişti. Yasa öncesinde kadınlar 20 yıl sigortalılık süresi ve 5 bin prim, erkekler de 25 yıl sigortalılık süresi ve 5 bin primi doldurduklarında emeklilik hakkı kazanıyorlardı. Bu durumun hakkaniyete aykırı düştüğünden bahisle "Emeklilikte Yaşa Takılanlarla" (EYT) ilgili düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 01.03.2023 tarihinde kabul edilen 7438 Sayılı Kanun 03.03.2023 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

EYT Düzenlemesi Neler Getiriyor ? 

Resmi Gazete’nin 3 Mart 2023 tarihli nüshasında yayımlanarak yürürlüğe giren, dört maddelik düzenlemeyle, 8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde bir iş yerinde sosyal güvenlik primine tabi olarak işe başlamış olup, toplam sigortalılık süresini ve ödenmiş prim gün sayısını tamamlamış olan çalışanlar, yaşlarına bakılmaksızın yaşlılık ve emeklilik aylığı bağlanması talebiyle başvurabilecek, başvurularına istinaden kendilerine aylık bağlanacak.

Düzenlemeye göre 08/09/1999 tarihinden önce ilk sigorta girişi olanlardan, 03.03.2023 ve sonrasında aylık bağlanması için talepte bulunanlardan5510 Sayılı Kanun’un 4/1-a bendi (eski ifadesiyle SSK) kapsamındaki koşulları sağlaması halinde; Bağkur kapsamında emekli olacaklar içinse kadınlar için 20 yıl 7200 gün, erkekler için 25 yıl 9000 prim gününü tamamlamaları halinde, yaş koşulu aranmaksızın emekli aylığından yararlanacaklardır. 

EYT kapsamında emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa emekli aylığı bağlananlardan, emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten çıkış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan işyerinde SGDP’ye tabi çalışmaya başlamaları halinde, SGDP primi işveren hissesi, 5 puanlık indirim sonrasında %19,5 olarak uygulanacaktır.  

8 Eylül 1999'a kadar girişi olup SGK primleri yatırılmayanların EYT düzenlemesinden faydalanmaları için primleri yatırılmayan dönemlerdeki çalışmalarını "Hizmet Tespiti Davası" açmak suretiyle mahkeme ilamı belgelemeleri gerekiyor.

Hizmet Tespiti Davası Nedir?

Hizmet tespit davası; 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalı sayılan işlerde çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tespit edilemediği hallerde  sigortasız çalışan, sigorta girişi kuruma geç bildirilen veya hizmet süreleri eksik bildirilen çalışanların, işverene fer’i müdahil olarak da SGK’ya karşı açtıkları davadır. 

Hizmet Tespit Davası Açma Süresi Nedir?

Hizmet tespit davasının açılabilmesi için hizmetlerin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıllık bir süre öngörülmüştür. Yani aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları tespit edilemeyen sigortalılar davayı açtıkları andan 5 yıl öncesine kadar hizmetlerinin tespitini isteyebilirler.

5 Yıllık Sürenin İstisnası Var mı?

Hizmet tespit davalarına ilişkin  5 yıllık hak düşürücü süre  Yargıtay 10. ve 21. Hukuk Dairelerinin kararlarına göre aşağıda belirtilen durumların varlığı halinde uygulanmamaktadır. Bu istisnaları aşağıdaki şekilde detaylandırmak mümkündür: 

a- Müfettiş durum tespit tutanağı ya da tahkikat raporlarıyla çalışma tespit edilmişse,

b- Asgari işçilik incelemesi neticesinde işverenden sigortalının primleri Kurumca icra yoluyla tahsil edilmişse, 

c- İşveren imzalı ücret tediye bordrosunda sigortalıdan sigorta primi kestiğini açıkça gösterdiği halde sigorta primini Kuruma yatırmamışsa,

d- Sigortalı durumunda iken memurluğa geçmiş olursa, 

e- İşe giriş bildirgesi Kuruma süresinde verilmiş; fakat bordrosu ve primi SGK’ya intikal ettirilmemişse,

f- İşçilik hakları tazminatlarına (ihbar, kıdem tazminatı, ücret alacağı vs.) ilişkin aynı döneme ait kesin hüküm niteliğini taşıyan yargı kararları varsa, hizmet tespit davaları zamanaşımına uğramaz.

Ez cümle İşveren SGK’ya işçi için, işe giriş bildirgesi, aylık sigorta primleri bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu ve sigortalı hesap fişi vermişse, 5 yıllık hak düşürücü süre işlemez, işçi süreye tabi olmadan dava açabilir.

Hizmet Tespit Davalarında İspat Yükü Kime Düşer?

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu  hizmet tespit davalarının kamu düzenine ilişkin olması sebebiyle, ispat yükünün sadece işçiye yüklenmesinin doğru olmadığını, mahkemenin de re'sen  araştırma yapması gerektiğine belirtmiştir. Bu karar doğrultusunda ispat yükü işçi de olmakla birlikte mahkemenin de kendiliğinden araştırma yapması gerekmektedir.

Hizmet Tespit Davası Arabuluculuğa Tabi Mi?

Hizmet tespiti kamu düzenine ilişkin olduğu için mutlaka dava yoluyla hizmetin tespiti sağlanmalıdır. Kamu düzeni niteliği itibariyle Hizmet Tespit Davası zorunlu arabuluculuğa tabi değildir. Hizmet Tespit Davası açılmadan önce arabulucuya başvurmak gerekmez. Ancak  5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa eklenen Geçiçi 95. Maddesi yasal düzenlemesi doğrultusunda 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 2925 sayılı Kanunun Geçici 2. Md 1. fıkrasının B bendi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanabilecekleri , işten ayrılış bildirgesi verilenlerin aynı işyerinde bildirgenin verilmesinden sonraki gün tekrar sosyal güvenlik destek primine  tabi olarak işe başlayabilecekleri ,  yasa gereği iş sözleşmelerinin sürdürülmesi yada sona erdirilmesinin tarafların iradesine  bırakılmış olup EYT düzenlemesinden yararlanan personelin işverenlik nezdindeki işçilik alacakları ve emeklilik sonrasında çalışmasının sürdürülüp sürdürülmeyeceği hususlarında ihtiyari arabuluculuk yapılabilecektir. 

Netice olarak çalışmaları olmasına rağmen söz konusu çalışma gün sayıları SGK kayıtlarına yansımayan kişilerin hizmet tespit davası açmak suretiyle davanın kazanılması akabinde EYT’den faydalanmaları mümkündür.